تِهْرانْ (
آوا راهنما·اطلاعات) بزرگ‌ترین شهر و پایتخت ایران است. این شهر همچنین مرکز استان تهران و شهرستان تهران است. جمعیّت آن ۸،۴۲۹،۸۰۷ نفر است[۱] و هجدهمین شهر پرجمعیّت جهان به شمار می‌آید.[۱۰] مساحت این شهر ۷۳۰ کیلومتر مربّع است که به همراه توابع خود (استان تهران)، جمعیّتی برابر ۱۳،۴۲۲،۳۶۶ نفر و مساحتی برابر ۱۸،۸۱۴ کیلومتر مربّع دارد.[۱۱][۲] این شهر یکی از بزرگ‌ترین شهرهای جنوب غربی آسیا و بیست و هفتمین شهر بزرگ دنیا است.[۱۲] شهر تهران، در شمال کشور ایران و جنوب دامنهٔ رشته کوه البرز واقع شده‌است. این شهر دارای یک شبکهٔ متراکم بزرگراهی و چهار خط فعّال مترو است که فقط در بهار سال ۱۳۹۰، ۱۲۹ میلیون مسافر را جابه‌جا کرده‌اند.[۱۳] از دههٔ چهل تهران مرکز جذب مهاجران زیادی از سرتاسر ایران بوده‌است.[۱۴] ساکنان اصلی تهران اقوام فارسی زبان بودند، البتّه هم اكنون این شهر دارای اقوام مختلفی‌است و عمدهٔ زبان محاوره‌ای در این شهر فارسی است. بیشتر مردم در این شهر زبان فارسی با لهجهٔ تهرانی دارند. دیگر اقوام ساکن تهران عبارتند از: گیلک، مازندرانی، ارمنی، عرب، آذربایجانی، کرد و لر.[۸] تراکم جمعیّت در تهران بین ده هزار و هفتصد تا بیش از یازده هزار نفر در هر کیلومتر مربّع برآورد می‌شود که بنابر آمار نخست شانزدهمین شهر پرتراکم جهان است.[۱۵][۱۶] شهر تهران در شمال ایران، در کوهپایه‌های جنوبی رشته کوه البرز در حدّ فاصل طول جغرافیایی ۵۱ درجه و ۲ دقیقهٔ شرقی تا ۵۱ درجه و ۳۶ دقیقهٔ شرقی، به طول تقریبی ۵۰ کیلومتر و عرض جغرافیایی ۳۵ درجه و ۳۴ دقیقهٔ شمالی تا ۳۵ درجه و ۵۰ دقیقهٔ شمالی به عرض تقریبی ۳۰ کیلومتر گسترده شده‌است. ارتفاع شهر در بلند‌ترین نقاط شمال به ۲۰۰۰ متر و در جنوبی‌ترین نقاط به ۱۰۵۰ متر از سطح دریا می‌رسد. تهران از شمال به نواحی کوهستانی و از جنوب به نواحی کویری منتهی شده در نتیجه در جنوب و شمال دارای آب و هوایی متفاوت است. نواحی شمالی از آب و هوای سرد و خشک و نواحی جنوبی از آب و هوای گرم و خشک برخوردارند.[۱۷]
ساختار اداری ایران در تهران متمرکز شده‌است.[۱۸] تهران به ۲۲ منطقه، ۱۳۴ ناحیه (شامل ری و تجریش)و ۳۷۰ محله تقسیم شده‌است.[۱۹] نماد شهر تهران برج آزادی است. برج میلاد نیز نماد دیگر آن به حساب می‌آید.[۲۰][۲۱] تهران میزبان نزدیک به نیمی از فعّالیّت‌های صنعتی کشور است، کارخانجاتی در زمینهٔ تجهیزات خودرو، برق و الکترونیک، منسوجات، شکر، سیمان و مواد شیمیایی در این شهر واقع شده‌اند، تهران همچنین بازار بزرگ فرش و محصولات مبلمان در سراسر کشور است. در جنوب حومهٔ تهران یک پالایشگاه نفت به نام پالایشگاه تهران وجود دارد. در تهران و حومه، اماکن تاریخی مذهبی نظیر مساجد، کلیساها، کنیسه‌ها، و آتشکده‌های زرتشتیان قرار گرفته‌است.[۸] در فهرست گران‌ترین پایتخت‌های دنیا در سال ۲۰۰۸ (میلادی)، تهران در پلّهٔ آخر قرار داشت. تهران همچنین در فهرست گران‌ترین شهرهای دنیا و بر مبنای شاخص هزینه‌های زندگی، در پلّهٔ یکی مانده به آخر جای دارد.[۲۲][۲۳][۲۴][۲۵] تهران از جهت تولید ناخالص داخلی رتبهٔ پنجاه و ششم و با لحاظ کردن جمعیّت منطقه شهری، رتبهٔ بیست و نهم را در بین شهرهای دنیا دارد.[۲۵]
مترجم سيدخليل مرتضوي /سولاكانبوكان